ماجرای قانون صفر ثانیه!
داور بین المللی ابوالقاسم نجیب
بیش از یک سال از اجرای قوانین جدید شطرنج می گذرد. قوانین جدید از اول جولای 2009 [دهم تیرماه 1388] به مورد اجرا گذاشته شده است. در قوانین جدید برخی از ماده ها تغییرات جزیی داشته اند و در برخی موارد نیز قوانینی جدید تصویب شده است. تلاشم بر این است که به یاری خدا بتوانم طی سلسله مقالاتی این تغییرات را به اطلاع خوانندگان محترم برسانم.
یکی از جنجالی ترین و بحث انگیزترین ماده های شطرنج مربوط به مقررات مسابقه ماده 6 ساعت شطرنجاست. در این بخش یک ماده جدید با دو بند الف و ب به تصویب رسیده است که عیناً آورده می شود :
ماده 6-6
الف) هر بازیکنی که بعد از آغاز بازی در پشت میز حاضر شود، بازنده خواهد بود. در نتیجه زمان غیبت صفر است. مقررات مسابقه می تواند طور دیگری تصریح کند.
ب) در صورتی که مقررات مسابقه طور دیگری تصریح کند، اگر هیچ یک از دو بازیکن از ابتدا حاضر نباشند، بازیکنی که مهره سفید دارد کل زمان سپری شده را تا هنگام ورود خود از دست خواهد داد. مگر آن که مقررات مسابقه طور دیگری تصریح کند یا داور طور دیگری تصمیم بگیرد.
در قانون قبلی که سال ها اعمال می شد تاخیر بازیکن از ابتدای بازی به مدت یک ساعت بود و بعد از یک ساعت، بازیکن غایب بازنده می شد. طبق بند الف ماده مذکور، موضوع یک ساعت تاخیر منسوخ شده اما طبق بند ب همان ماده، مقررات مسابقه یا داور می تواند برای هر مسابقه خاص، به طور دیگری زمان تاخیر اعلام کند.
این ماده که در بین شطرنجبازان به قانون صفر ثانیه مشهور شده، قبل و بعد از تصویب سر و صدای زیادی را در سراسر جهان بر انگیخت. موافقت ها و مخالفت هایی نیز انجام گرفت.
طبق گزارش "گورت گیسن" در یادداشت های شخصی اش در سایت Chesscafe که بخشی از آن نیز در ادامه همین مقاله آورده می شود در هیات اجرایی و مجمع عمومی فدراسیون بین المللی شطرنج «فیده» درباره این ماده بحث زیادی صورت گرفت و حتی پیشنهادهایی مبنی بر تاخیر مجاز پانزده دقیقه یا نیم ساعت نیز داده شد.
گورت گیسن سرشناس ترین داور بین المللی جهان در کنار کارپف و کاسپاروف
حتی در پیشنهاد اولیه، این دو بند در یک بند گنجانده شده بود و بر این اساس گیسن معتقد بود که هیچ تغییر خاصی رخ نداده و همیشه برگزارکننده یا سرداور می تواند با تصمیم خود زمان تاخیر را به قبل برگرداند. اما سرانجام ماده مذکور در دو بند تصویب شد که در آغاز این مقاله ذکر شده است.
اما سوال اساسی این است که چه کسی با این تغییر موافق بود و تصمیم قاطع چه کسی این ماده جدید را به تصویب رساند ؟
این فرد کسی نبود جز "کرسان ایلیومژینوف" رئیس فدراسیون جهانی شطرنج
در اینجا گزارش "گیسن" آورده می شود:
ایلیومژینوف پیشنهاد داد که [پیشنهاد اولیه] با تغییراتی به تصویب برسد.
(هر بازیکنی که بعد از آغاز بازی در پشت میز حاضر شود، بازنده خواهد بود)
]همین و بس. بدون هیچ گونه تبصره های اضافی[
هم چنان که می بینید، رئیس فدراسیون بین المللی شطرنج نمی خواهد هیچ گونه استثنایی قائل شود. هر کمیته مسابقه ای باید قانون صفر ثانیه را بپذیرد و داور نباید هیچ گونه بهانه ای را برای تاخیر در رسیدن بازیکن قبول کند حتی در مواردی که به طور آشکارا شرایط اضطراری باشد.
مبنای پیشنهاد "ایلیومژینوف" بر ماجرایی استوار بود که در آغاز مسابقه دو جانبه ]مچ[قهرمانی جهان کارپف – آناند (لوزان 1998) رخ داد.
ساعت شروع بازی اول 14:30 بود. مسابقه با حضور "خوان آنتونیو سامارانش" رئیس کمیته المپیک و "کرسان ایلیومژینوف" آغاز می شد.
خوان آنتونیو سامارانش رئیس سابق کمیته المپیک
آناند در محل مسابقه حاضر بود اما حریفش - کارپف حضور نداشت. ]در آن لحظه های بحرانی[نمی دانستم چه کاری انجام دهم. به کار انداختن ساعت مشکلاتی را به بار می آورد. به خاطر چنین مسابقه ای، مراسم افتتاحیه مختصری باید انجام می گرفت. از طرف دیگر وضعیت برای آناند بسیار ناخوشایند بود.
او باید منتظر می ماند و همین باعث تنش می شد. من خودم تصمیم گرفتم که حداکثر ده دقیقه منتظر بمانم. و درست در همین لحظه کارپف وارد شد، راس ساعت 14:40.
بعدها "ایلیومژینوف" در المپیاد درسدن آلمان اشاره کرد که "سامارانش" از اینکه بازیکنی مجبور نیست در آغاز مسابقه حاضر باشد بسیار شگفت زده شده بود.
این گزارش "گورت گیسن" بود از مبنای شکل گیری ماده مذکور در ذهن "ایلیومژینوف"
بالاخره ماده مورد نظر پس از بحث های بی پایان در مجمع عمومی هیات رئیسه و کمیته قوانین و مقررات فدراسیون بین المللی شطرنج آن گونه که در سرآغاز مقاله اشاره شد به تصویب رسید.
و اما بعد ...
از قرار معلوم، اعتراض به ماده مذکور هنوز تمامی ندارد. زیرا مصوبه دیگری توسط هیات رئیسه فدراسیون بین المللی شطرنج در جواب درخواست انجمن شطرنج بازان حرفه ای برای حذف این ماده صادر شده است که ترجمه متن کامل آن در زیر می آید:
به دنبال درخواست انجمن شطرنجبازان حرفه ای، هیات رئیسه ]فدراسیون بین المللی شطرنج[در صوفیه ]بلغارستان[با تایید تصمیم قبلی خود، برگزارکنندگان مسابقات را ملزم می کند تا بهترین شرایط را برای رعایت مقررات در جهت اجرای قانون غیبت صفر ثانیه برای شرکت کنندگان فراهم سازد. بنابراین، برای مسابقاتی با بیشتر از 30 شرکت کننده، باید یک ساعت دیجیتالی بزرگ با شمارش معکوس در سالن نصب شود. برای مسابقاتی با کمتر از 30 بازیکن، باید 5 دقیقه پیش از زمان مقرر بازی و دوباره یک دقیقه پیش از شروع بازی، زمان آغاز بازی با بلندگو اعلام شود.
مطالب گذشته نگارنده :
ماجرای پوئن شکنی استراحت
وظیفه کاپیتان در مسابقه تیمی
نقل از سایت آجمز